فقه یکی از عناوین قانونی در رابطه با خانواده است که فرد واجب شرایط پرداخت نفقه باید آن را به صورت مرتب در قبال شخصی که مستحق دریافت نفقه است پرداخت کند. در بعضی از مواقع با سر باز زدن فرد موظف به پرداخت نفقه و یا ایجاد شدن سؤالات و ابهامات قانونی در این زمینه، شکایاتی در زمینه نفقه مطرح می‌شود که در دادگاه خانواده و با کمک وکیل نفقه قابل پیگیری است. در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا به بررسی دقیقی از نفقه فرزند و قوانین مرتبط با آن بپردازیم.
نفقه چیست؟
نفقه به معنای هزینه‌های ضروری برای زندگی است که باید توسط فرد واجب شرایط پرداخت شود. در لغت، نفقه به انفاق مال اشاره دارد، اما در اصطلاح شرعی، آن شامل هزینه‌هایی مانند غذا، پوشاک و مسکن (نیازمندی‌های مهم در زندگی) است؛ بنابراین، شخصی موظف است هزینه‌های اساسی برای زندگی را پرداخت کند. همچنین، می‌توان این مفهوم را به عنوان انعکاسی از احساس مسئولیت فردی و اجتماعی در نظر گرفت که باید در انفاق برای نیازهای اساسی خانواده و جامعه مشارکت کنیم.
مسئولیت پرداخت نفقه فرزند به عهده کیست؟
پرداخت و تأمین نفقه فرزند، یکی از مسئولیت‌های مالی پدر است و در صورتی که پدر فوت کرده یا نتواند نفقه را پرداخت کند، اول پدربزرگ و سپس مادر و در صورت عدم وجود آنها، اجداد پدری و مادری مسئول پرداخت نفقه هستند. در صورتی که هر دو طرف، از نظر نزدیکی در یک سطح باشند، هزینه پرداخت نفقه به صورت مشترک بین آنها (اجداد پدری و مادری) تقسیم خواهد شد.
نفقه چه مواردی را در بر می‌گیرد؟
پس از مشخص شدن مسئول پرداخت نفقه فرزند، باید به این نکته توجه کرد که نفقه شامل چه مواردی است. براساس ماده ۱۱۹۰ قانون مدنی کشور، پرداخت نفقه شامل تهیه مسکن، خوراک، پوشاک، درمان، وسایل منزل، تحصیل و سایر مواردی است که در قانون به عنوان نفقه اقارب و منجمله فرزند ذکر شده است. لازم به ذکر است که پرداخت نفقه به معنای صرفاً پرداخت نقدی نیست. در صورت اختلاف نظر بین مستحق نفقه و منفق، دادگاه با توجه به توانایی مالی منفق و نیازهای متعارف فرزند، میزان نفقه را تعیین خواهد کرد؛ بنابراین، میزان نفقه به علت تأمین نیازهای مختلف و محیط زندگی فرزند، متفاوت خواهد بود.
اگر نفقه را پرداخت نکنیم، مجازات می‌شویم؟
براساس ماده ۶۴۲ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی، در صورتی که مسئول پرداخت نفقه از وظایفش عقب نشینی کند، با اقدامات قانونی مواجه خواهد شد. در صورتی که مستحق نفقه برای دریافت حقش به دادگاه شکایت کند و این موضوع اثبات شود، فرد متخلف به محکومیت حبس به مدت ۳ الی ۵ ماه محکوم خواهد شد. این قانون نشان از اهمیت پرداخت نفقه و رعایت حقوق فرزندان است.
فرزند دختر و پسر تا چه سنی شامل دریافت نفقه می‌شوند؟
از دید قانون فردی که با شغل خود نتواند وسایل امرار معاش خود را تأمین کند، مستحق دریافت نفقه خواهد بود. بر اساس قانون، پسران پس از سن ۱۸ سالگی و پایان دوره سربازی می‌توانند به دنبال شغل باشند و در صورت توانایی برای کار کردن، نفقه آنان قطع خواهد شد. اما در مورد دختران، این مورد کمی متفاوت است. در صورتی که دختران به شغلی مشغول نباشند، پرداخت نفقه آنان تا زمان ازدواج ادامه خواهد داشت.
